ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η Διοικούσα Επιτροπή του ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ κατά πλειοψηφία, δημοσιοποιεί το εξής ψήφισμα: 

Η οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008 σε παγκόσμιο επίπεδο προκάλεσε τεράστια κοινωνικά προβλήματα, τόσο στις αναπτυσσόμενες όσο και στις αναπτυγμένες κοινωνίες. Η ανεργία, η φτώχεια και η εξαθλίωση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού έχει τεράστιες συνέπειες κυρίως για τα παιδιά, για την υγεία, τη διατροφή, τη στέγη και την εκπαίδευσή τους. Εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, το δικαίωμα στην εκπαίδευση πλήττεται σήμερα όλο και περισσότερο με ανυπολόγιστες συνέπειες, τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους γονείς σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Ταυτόχρονα, πλήττεται η ίδια η δημοκρατία και υπονομεύεται το μέλλον της, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις των αναπτυγμένων δημοκρατιών της Δύσης, αλλά και οι διεθνείς οργανισμοί έχουν επενδύσει πολλά στην εκπαίδευση, ως μέσο για την αναζωογόνηση της δημοκρατίας, αλλά και ως μέσο επίλυσης μιας σειράς κοινωνικών προβλημάτων, από τον κοινωνικό αποκλεισμό, την ειρηνική συνύπαρξη και τον σεβασμό των άλλων, μέχρι το φυσικό περιβάλλον. 

Η εκπαίδευση τις τελευταίες δεκαετίες συνδέεται όλο και περισσότερο στενά με τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η εκπαίδευση θεωρείται σήμερα από τους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ, ανθρώπινο δικαίωμα διότι χωρίς την εκπαίδευση δεν μπορούν να ασκηθούν και να υλοποιηθούν όλα τα υπόλοιπα ανθρώπινα δικαιώματα. Θεωρείται ότι αποτελεί το θεμέλιο τόσο για την ατομική ανάπτυξη του ανθρώπου όσο και για την ανάπτυξη των κοινωνιών. Θεωρείται το μέσο για δομικές αλλαγές στις σύγχρονες κοινωνίες τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία, για τη βελτίωση της ζωής όλων των ανθρώπων και κυρίως των αδυνάτων. Το δικαίωμα στην εκπαίδευση αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα σε παγκόσμιο επίπεδο και απασχολεί τις κυβερνήσεις, τις ΜΚΟ, τους ερευνητές και τα εκπαιδευτικά συστήματα των περισσότερων χωρών του πλανήτη.

Στις δυτικές δημοκρατικές κοινωνίες, το δικαίωμα στην εκπαίδευση αποτελεί ένα σημαντικό μέσο για την παροχή ίσων ευκαιριών στη ζωή, για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού, για την κοινωνική ένταξη και την κοινωνική συνοχή. Η εκπαίδευση συμβάλλει αποφασιστικά στη διαμόρφωση του πολίτη, στην ανάπτυξη της αυτονομίας, της ευθύνης και της ενεργού συμμετοχής του στα δημόσια πράγματα, για την ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των πολιτών και για την προώθηση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλα τα μέλη της κοινωνίας. Η ενίσχυση της δημοκρατίας μέσα από τον εκδημοκρατισμό των κοινωνικών θεσμών και των κοινωνικών πρακτικών αποτελούν λοιπόν έναν από τους πιο θεμελιώδεις στόχους της δημοκρατικής εκπαίδευσης στις αναπτυγμένες δημοκρατικές κοινωνίες της Δύσης.

Η εκπαίδευση όμως στις αναπτυσσόμενες χώρες του πλανήτη, είναι ένα ζήτημα επιβίωσης, ή ακόμα και ζήτημα ζωής ή θανάτου για εκατομμύρια ανθρώπους. Η εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας για τις χώρες αυτές.

Τα τελευταία χρόνια, χάρη στη δράση των διεθνών οργανισμών και των προγραμμάτων βοήθειας προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, ο αριθμός των μαθητών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση αυξήθηκε σημαντικά, φτάνοντας το ποσοστό του 84% στα τέλη του 2000. Σύμφωνα με τα δεδομένα του 1998, 113 εκατομμύρια παιδιά δεν πηγαίνουν στο σχολείο. Ο στόχος που έθεσαν οι διεθνείς οργανισμοί για 100% το 2015 σήμερα φαίνεται ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί. Μάλιστα, παρατηρείται το αντίθετο φαινόμενο της μείωσης των μαθητών, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.

Η ιστορία έχει δείξει ότι στις μεγάλες οικονομικές κρίσεις, οι γυναίκες και τα παιδιά είναι τα μεγαλύτερα θύματα. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, το ποσοστό θνησιμότητας για παιδιά κάτω των πέντε ετών αυξάνεται, όπως και το ποσοστό των παιδιών που εργάζονται σε επικίνδυνες εργασίες, ενώ το ποσοστό των παιδιών που πηγαίνουν στο σχολείο μειώνεται δραματικά. Η αύξηση της τιμής των τροφίμων εξαιτίας της οικονομικής κρίσης διευρύνει τη φτώχεια σε όλο και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού, με αποτέλεσμα τη μείωση των δημόσιων πόρων και το κλείσιμο πολλών σχολείων.

Στις αναπτυγμένες δημοκρατίες, ιδίως σε εκείνες που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση τα τελευταία τέσσερα χρόνια, όπως η χώρα μας, τα ανθρωπιστικά προβλήματα είναι εξίσου σημαντικά. Οι κοινωνικές ανισότητες αυξάνονται με επιταχυνόμενους ρυθμούς, εξαιτίας της πρωτοφανούς ανεργίας, ενώ εκατομμύρια ενήλικες και παιδιά αντιμετωπίζουν το φάσμα του κοινωνικού αποκλεισμού. Τα φαινόμενα του ρατσισμού και της ξενοφοβίας εντείνονται, με αποτέλεσμα ακροδεξιές πολιτικές δυνάμεις να έρχονται στο προσκήνιο και να επηρεάζουν μεγάλα τμήματα των πολιτών. Η δημοκρατική εκπαίδευση βάλλεται από ξενοφοβικά ιδεολογήματα και ταυτόχρονα μειώνονται οι δαπάνες για την εκπαίδευση, γεγονός που έχει επιπτώσεις κυρίως στα παιδιά των φτωχών οικογενειών. Το δικαίωμα του παιδιού στην εκπαίδευση πλήττεται σε μεγάλη έκταση, με ανυπολόγιστες συνέπειες για το μέλλον εκατοντάδων χιλιάδων παιδιών και για τη βιωσιμότητα της δημοκρατίας.

Στη χώρα μας, η οποία πλήττεται από την οικονομική κρίση περισσότερο από τις άλλες δυτικές χώρες, τα προβλήματα που προκύπτουν για εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες και, κυρίως, για τα παιδιά είναι τεράστια. Η φτώχεια, η ανεργία, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η στέρηση βασικών αγαθών έχει δημιουργήσει συνθήκες απελπισίας, με αποτέλεσμα μια ανθρωπιστική καταστροφή που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια όλων μας καθημερινά.

Η δημοκρατία και οι αξίες της πλήττονται και το μέλλον είναι αβέβαιο, ειδικά για τις νέες γενιές. Το κοινωνικό κράτος έχει αποσυντεθεί και η κοινωνική αλληλεγγύη, όπως οφείλει να εκφράζεται από το δημοκρατικό κοινωνικό κράτος, δοκιμάζεται. Τα ανθρώπινα δικαιώματα, ειδικά των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, παραβιάζονται με πολλαπλούς τρόπους και η κοινωνική συνοχή απειλείται. Μπροστά στη δοκιμασία εκατομμυρίων συμπολιτών μας, των οικογενειών και των παιδιών τους, η δημοκρατική κοινωνία μας οφείλει να αντιδράσει και να διασφαλίσει τα ελάχιστα που απαιτούνται από μια αξιοπρεπή διαβίωσή τους. Προπαντός, οφείλει να δραστηριοποιηθεί για να διασφαλίσει το δικαίωμα στην εκπαίδευση και την παιδεία των δεκάδων χιλιάδων παιδιών που είναι τα μεγαλύτερα θύματα της συντελούμενης κοινωνικής καταστροφής. Αυτής που ζούμε κι αυτής που επέρχεται, ακόμα δριμύτερη. Το ελληνικό κράτος καλείται να κατανείμει δίκαια τα βάρη της κρίσης και να προστατεύσει τη νέα γενιά από τις δραματικές συνθήκες στις οποίες έχει περιέλθει. Η διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών και της νέας γενιάς και πρωτίστως η απρόσκοπτη εκπαίδευσή τους σε συνθήκες που να επιβεβαιώνουν τον ανθρωπιστικό χαρακτήρα της δημοκρατίας μας είναι επιτακτική ανάγκη. Καλούμαστε σήμερα όλοι, στις δραματικές στιγμές που ζει η ελληνική κοινωνία, κράτος και πολίτες, να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας ενεργά στους συμπολίτες μας και στα παιδιά που υποφέρουν. Να κινητοποιηθούμε όλοι, ώστε το κράτος, οι δημόσιοι θεσμοί, οι ΜΚΟ και οι πολίτες, με αίσθημα ευθύνης και αλληλεγγύης να ενεργοποιήσουμε τις δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας και να προστατεύσουμε τη νέα γενιά, το μέλλον της οποίας απειλείται. Γιατί, με το δικό της μέλλον, απειλείται και το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας. Και κυρίως, το μέλλον και οι ανθρωπιστικές αξίες της δημοκρατίας μας.